درد فک: علائم، علل و درمان

مفاصل فک یا مفاصل گیجگاهی فکی (TMJs)، در دو طرف سر شما قرار دارند. عوامل مختلفی می‌توانند بر سلامت فک شما تأثیر بگذارند و باعث درد فک شوند. برخی از دردهای فک به خودی خود بهبود می‌یابند، اما برخی دیگر نیاز به درمان دارند تا از ایجاد مشکلات شدیدتر جلوگیری شود.

مفاصل فک شما در جلوی هر گوش قرار دارند و به عنوان مفاصل گیجگاهی فکی (TMJs) شناخته می‌شوند. این مفاصل عملکردی مانند لولایی دارند که به فک پایین شما اجازه می‌دهند حرکات سه بعدی انجام دهند. این حرکت‌ها شامل بالا و پایین، جلو و عقب، و پهلو به پهلو می‌شوند. درد فک می‌تواند فعالیت‌هایی مانند جویدن، قورت دادن، صحبت کردن، تغییر حالات چهره و حتی نفس کشیدن را سخت کند.

اگر با درد فک مواجه هستید و گاهی درد فک بالا بغل گوش را تجربه میکنید مراجعه به یک پزشک متخصص فک و صورت می‌تواند به شما کمک کند تا علت این درد را شناسایی کنید. درمان در این موارد ممکن است شامل مراقبت در منزل، درمان های پزشکی و حتی جراحی باشد. هرچند، در برخی موارد، بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می‌یابد.

این مقاله به بررسی علائم و علل محتمل درد فک می‌پردازد و همچنین عوامل خطر و زمانی که باید به متخصص فک و صورت مراجعه کنید را بررسی می‌کند تا درمان مناسب ارائه شود.

درد ناگهانی فک می تواند نشانه حمله قلبی باشد.

اگر درد فک همراه با هر یک از علائم حمله قلبی زیر را دارید، فوراً با 115 تماس بگیرید:

• ناراحتی، فشار یا درد قفسه سینه در مرکز قفسه سینه که بیش از چند دقیقه طول بکشد.
• درد یا ناراحتی در یک یا هر دو بازو، گردن درد مرتبط با مفصل فک، پشت یا معده
• تنگی نفس
• سبکی سر، عرق سرد، یا حالت تهوع

علائم درد فک

علائم درد فک می تواند یک یا هر دو طرف فک شما را تحت تأثیر قرار دهد. این علائم ممکن است متفاوت یا شامل مشکلات دیگری بر اساس علت درد فک شما باشد. علائم درد فک شامل موارد زیر است:

• درد یا حساسیت در مفصل فک و/یا عضلات که در دوره‌هایی ظاهر و ناپدید می‌شود.
• درد در مفصل فک و/یا عضلات که هنگام جویدن ایجاد می شود
• سفتی عضلات فک
• درد یا سفتی که به صورت، گردن یا شانه های شما سرایت می کند
• محدودیت حرکت فک یا احساس قفل شدن فک
• ساییدن و خراشیدن دردناک فک هنگام باز یا بستن دهان
• صدای زنگ در گوش و/یا کم شنوایی
• گوش درد، فشار گوش، یا احساس گرفتگی در گوش
• تب
• حساسیت یا درد دندان
• فشردن یا ساییدن دندان ها
• تورم فک یا صورت
• سرگیجه
• سردردهای مزمن مرتبط با TMJ
• احساس این که دندان های بالا و پایین شما به طور معمول با هم چفت نمی شوند
• بی حسی یا گزگز در انگشتان دست

صداهای فک

صداهای فک، مانند خرده ساچمه یا ترکیدن، طبیعی تلقی می شوند و اگر همراه با درد نباشند، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند. اغلب، این علائم طی چند هفته تا چند ماه خود به خود برطرف می شوند. با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود در مورد هر گونه تغییر در حرکت طبیعی فک خود مشورت کنید.

صداهای فک مانند “clicking” یا “popping” به عنوان صداهای طبیعی در نظر گرفته می‌شوند و اگر همراه با درد نباشند، احتمالاً نیازی به درمان ندارند. اغلب، این نشانه‌ها در چند هفته تا چند ماه به طور خود به خودی برطرف می‌شوند بنابراین بهتر است با ارائه دهنده مراقبت بهداشتی خود درباره هرگونه تغییر در حرکت طبیعی فکتان مشورت کنید.

علل درد فک

علل این مشکل می‌تواند شامل مجموعه‌ای گسترده از شرایط حاد یا مزمن باشد که از سینوزیت تا سردردهای خوشه‌ای را شامل می‌شود. این مشکلات زمانی که مفاصل فک، عضلات فک و/یا نواحی دیگر دهان شما تحت تأثیر قرار می‌گیرند، منجر به درد می‌شوند.

در حالی که طیف گسترده ای از عوامل وجود دارد، شایع ترین علل درد فک شامل موارد زیر است:

• اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ).
• مشکلات دندانی
• نورالژی سه قلو

اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)

اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) شامل بیش از ۳۰ بیماری مختلف هستند که مفاصلی که استخوان‌های گیجگاهی جمجمه را به فک پایین (استخوان فک پایین) متصل می‌کنند، را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

اختلالات TMJ شرایط پیچیده‌ای هستند که می‌توانند با شرایط حاد و مزمن در بخش‌های دیگری از بدن مرتبط باشند. عواملی مانند ژنتیک، هورمون‌ها و محیط می‌توانند نیز در علت بروز این اختلالات مفصلی مشارکت داشته باشند.

اختلالات TMJ می تواند به شرایط زیر مرتبط باشد:

• بیماری های خودایمنی (این بیماری ها زمانی رخ می دهند که سیستم ایمنی به سلول های بدن شما حمله می کند)
• اختلالات بافت همبند (بیماری های خود ایمنی که بر فیبرهای کلاژن و الاستین تأثیر می گذارد)
• عفونت ها
• ضربه به ناحیه فک
• روش های دندانپزشکی یا انواع دیگر باز کردن طولانی مدت دهان
• آرتروز فک
• داشتن لوله تنفسی در حین جراحی
• فعالیت‌های فرا عملکردی (رفتارهای تکراری) مانند دندان قروچه (دندان قروچه، ساییدن یا فشردن)

مشکلات دندانی

درد فک ممکن است ناشی از مجموعه‌ای از مشکلات دندانی باشد. دندان‌های شما توسط لولاهای دندانی و حفره های کوچک در استخوان‌های فک بالا و پایین در محل خود قرار می‌گیرند، بنابراین مشکلات دندانی به آسانی می‌توانند بر روی فک شما تأثیر بگذارند. برخی از مشکلات رایج سلامت دهان که می‌توانند منجر به درد فک شوند عبارت‌اند از:

• دندان قروچه: دندان قروچه اغلب در زمان تمرکز شدید، اضطراب یا خواب رخ می دهد. می تواند منجر به سندرم درد میوفاسیال شود.
• دندان آبسه: دندان آبسه عفونت پالپ دندان یا عصب داخل دندان شما است که باعث درد و التهاب می شود.
• بیماری پریودنتال: بیماری پریودنتال یا بیماری لثه می تواند به استخوان فک سرایت کرده و باعث التهاب شود.
• دندان درد: دندان درد زمانی رخ می دهد که اعصاب داخل یا اطراف دندان تحریک یا ملتهب شوند که اغلب مربوط به پوسیدگی دندان است.
• دندان عقل نهفته: زمانی که دندان عقل زیر خط لثه گیر می کند یا نهفته می شود، می تواند تراز طبیعی سایر دندان ها را مختل کند و در نتیجه به اعصابی که به فک شما باز می گردد فشار وارد می شود.
• شکستگی یا ناهماهنگی فک: تروما یا انواع دیگر آسیب ها می تواند باعث شکستگی یا آسیب های دیگر به مفصل فک شده و باعث درد شود.

نورالژی سه قلو

برخی از انواع نورالژی (تحریک عصبی) همچنین می‌توانند باعث فک درد عصبی شوند. نورالژی سه قلو سالانه بیش از 150000 نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری، که به عنوان tic douloureux نیز شناخته می‌شود، منجر به درد شدید در فک و پایین صورت می‌شود و گاهاً شامل نواحی بالای چشم و اطراف بینی نیز می‌شود. این عصب سه قلو، عصبی است که مسئول تحریک و ارسال احساسات به صورت شما می‌باشد.

نورالژی عصب سه قلو باعث درد شدید، کوبنده یا تیرکشیدن در فک شما می شود. آنقدر شدید است که شبیه شوک الکتریکی توصیف می شود. اقدامات ساده ای مانند لمس صورت، مسواک زدن یا تماس باد با دندان ها می توانند باعث این حملات شوند.

چه داروهایی می توانند باعث درد فک شوند؟

درد فک گاهی به عنوان یک عارضه جانبی ناشی از برخی داروها رخ می‌دهد. برخی از داروها با انواع خاصی از درد فک مرتبط هستند.

مطالعه مطلب قرص و دارو برای درد فک ناشی از TMJ توصیه میگردد.

داروهای ضد افسردگی

برخی از داروهای ضد افسردگی سروتونرژیک منجر به ایجاد دندان قروچه، که شایع‌ترین علت این درد است، می‌شوند. این عوارض اغلب در عرض سه تا چهار هفته پس از شروع مصرف دارو ایجاد می‌شود. این داروها برای درمان بیماری‌هایی مانند اضطراب، افسردگی و روان پریشی استفاده می‌شوند.

داروهای زیر با دندان قروچه مرتبط هستند:

مهارکننده های بازجذب سروتونین (SSRIs):

• سلکسا (سیتالوپرام)
• Lexapro (اسیتالوپرام)
• پروزاک (فلوکستین)
• لووکس (فلووکسامین)
• بریسدل (پاروکستین)
• زولافت (سرترالین)

مهارکننده های بازجذب سروتونین – نوراپی نفرین (SNRIs):

• Strattera (اتوموکستین)
• سیمبالتا (دولوکستین)
• Effexor XR (ونلافاکسین)

مهارکننده های بازجذب نوراپی نفرین – دوپامین (NDRIs): Wellbutrin XL (بوپروپیون)

بیس فسفونات ها

بیس فسفونات ها با استئونکروز فک مرتبط هستند، وضعیتی که در آن استخوان فک در معرض دید قرار می گیرد و به دلیل کمبود خون شروع به زوال می کند. “استئونکروز” به معنای “مرگ استخوانی” است. علائم اولیه شامل درد فک است. داروهای زیر در این دسته از داروها قرار دارند:

بیس‌فسفونات‌ها یک گروه از داروها هستند که برای درمان بیماری‌های استخوانی مانند استئوپنی یا پوکی استخوان استفاده می‌شوند. این داروها باعث ایجاد استخوان‌های شکننده یا نازک می‌شوند و شما را در معرض خطر بیشتری از شکستگی قرار می‌دهند.

بیس‌فسفونات‌ها تراکم استخوان را بهبود می‌بخشند و به کاهش خطر شکستگی در افراد با تراکم استخوان پایین کمک می‌کنند. همچنین برای درمان درد استخوان و هیپرکلسمی (ارتفاع ناطقه‌ی خونی کلسیم) که در برخی از انواع سرطان رخ می‌دهد، استفاده می‌شوند.

بیس‌فسفونات‌ها با استئونکروز فک نیز مرتبط هستند. استئونکروز وضعیتی است که در آن استخوان فک در معرض خطر زوال قرار می‌گیرد و به دلیل کمبود خون شروع به مرگ می‌کند. علائم اولیه شامل درد فک است. برخی از داروهای این گروه عبارتند از:

• Binosto، Fosamax (الندرونات)
• Boniva (ibandronate)
• اکتونل (ریزدرونات)
• Reclast، Zometa (زولدرونیک اسید)

چگونه درد فک را درمان کنیم؟

درمان درد فک بسته به علت آن متفاوت است. برخی از انواع آن بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می‌یابند. پرستار یا پزشک مراقبت بهداشتی می‌توانند درباره روش‌های درمان درد فک شما را راهنمایی کنند. اگر آنها توصیه کنند که درمان را در خانه انجام دهید و منتظر بهبود خود به خود باشید، در این صورت وضعیت شما را زیر نظر قرار داده و از خطر عواقب جدی محافظت می کنند.

درمان های رایج برای انواع مختلف درد فک شامل موارد زیر است:

درد فک ناشی از اختلالات TMJ:

• رژیم غذایی نرم برای استراحت عضلات فک
• کیسه های یخ و یا گرم برای تسکین درد
• داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) برای تسکین درد فک و/یا سردرد
• ورزش های کاهش دهنده استرس برای کاهش دندان قروچه ناشی از استرس
• دستگاه ارتودنسی یا محافظ دهان برای کاهش دندان قروچه
• راهکارهایی برای توقف عاداتی مانند جویدن آدامس، جویدن ناخن، یا دندان قروچه
• شل کننده های عضلانی برای شل کردن عضلات سفت صورت
• تزریق بوتاکس (سم بوتولینوم) برای کاهش فعالیت عضلات در عضلات صورت
• تزریق کورتیکواستروئید برای TMJ ملتهب
• طب سوزنی (نقاط خاصی از بدن شما با وارد کردن سوزن های نازک از طریق پوست تحریک می شوند)

دردهای ناشی از مشکلات دهان:

• آنتی بیوتیک های تجویز شده برای از بین بردن عفونت یا آبسه دندان
• کانال ریشه، درمان پریودنتال، یا سایر روش های دندانپزشکی برای اصلاح پوسیدگی دندان، ریشه دندان عفونی، یا لثه های بیمار که باعث درد فک می شود.
• برداشتن دندان عقل نهفته
• گرم کردن ناحیه درد میوفاسیال ناشی از سفتی شدید عضلات

بعلت سینوزیت:

• داروهای آلرژی یا داروهای ضداحتقان برای کاهش فشار سینوسی
• آنتی بیوتیک های تجویز شده برای درمان عفونت سینوسی

ناشی از دارو:

• کاهش دوز پس از مشورت با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی.
• تغییر دارو یا درمان پس از مشورت با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود.

درد فک ناشی از یک آسیب تروماتیک:

• جراحی برای ترمیم شکستگی یا آسیب های دیگر
• ایمپلنت های TMJ (دستگاه های مصنوعی که برای جایگزینی بخشی از مفصل فک یا کل مفصل شما استفاده می شود)

عوارض و خطرات مرتبط با درد فک

شرایط و ویژگی های خاص می تواند خطر درد فک را افزایش دهد. این عوامل شامل موارد زیر است:

• نامرتبی دندان ها یا گاز گرفتگی
• بدشکلی های فک یا صورت
• بیماری های مفصلی، از جمله آرتروز و آرتریت روماتوئید
• آسیب های گذشته صورت یا فک
• استرس یا سایر مشکلات روانی
• فک یا دندان قروچه مداوم
• عاداتی که فک شما را تحت فشار قرار می دهد، مانند گاز گرفتن لب، جویدن ناخن، جویدن آدامس یا آب نبات سفت
• داروهای مرتبط

تشخیص دقیق می‌تواند علل اصلی را شناسایی کند. درمان سریع و مناسب می‌تواند به جلوگیری از تشدید بیماری و آسیب دائمی به فک، مانند عفونت، کمک کند.

درد مزمن فک می‌تواند باعث اختلال در صحبت، خوردن و جویدن شود. هر نوع درد مزمن می‌تواند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار داده و خطر افزایش افسردگی و اضطراب را افزایش دهد.

آیا آزمایش هایی برای تشخیص علت درد فک وجود دارد؟

برای تشخیص علت درد فک، هیچ آزمایش استاندارد یا واحدی استفاده نمی‌شود. معمولاً، یک معاینه عمومی توسط یک ارائه‌دهنده مراقبت بهداشتی یا دندانپزشک برای درد فک شامل استراتژی‌های زیر به منظور تشخیص است:

• مصاحبه و تاریخچه بیماری: پرسش‌های مربوط
• تاریخچه پزشکی مفصل و با جزئیات
• سوالاتی در مورد محل، میزان و سایر خصوصیات درد فک شما
• معاینه فیزیکی سر، صورت، گردن و فک از نظر حساسیت، دامنه حرکت و صداهای فک
• معاینه عصبی غیر تهاجمی عصب جمجمه برای آزمایش درد مرتبط با عصب مانند نورالژی سه قلو
• آزمایش خون برای شناسایی عفونت مشکوک یا سایر مشکلات سلامتی
• تست پروتئین واکنشی C (CRP) یا تست آنتی بادی سیترولین دار حلقوی (CCP) برای بررسی شرایط خودایمنی
• الکتروکاردیوگرام و آزمایش بیومارکر قلبی (که در گذشته به عنوان آزمایش آنزیم قلبی شناخته می شد) برای رد حمله قلبی
• اشعه ایکس یا پانورامیک اشعه ایکس (اشعه ایکس دو بعدی دندان که کل دهان و فک شما را در یک تصویر می گیرد) برای جستجوی شکستگی در استخوان ها و دندان ها
• اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) یا اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) برای مشاهده سلامت ساختارهای داخلی، فضای مفصل، استخوان و رباط‌ها

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر درد فک شما توانایی صحبت کردن، غذا خوردن، جویدن یا تنفس طبیعی را مختل می‌کند، باید به پزشک مراجعه کنید تا ارزیابی فیزیکی و تشخیص علت درد انجام شود.

با این حال، برخی از انواع درد فک ممکن است بدون درمان خودبه خود بهبود یابند، اما تاخیر در تشخیص و درمان ممکن است خطر عواقب جدی‌تری را افزایش دهد.

لازم به ذکر است که همه دندانپزشکان آموزش لازم برای درمان درد فک را ندارند. ممکن است لازم باشد دندانپزشک شما را به متخصص درد دهان یا متخصص TMD ارجاع دهد. شما می‌توانید آنها را در بسیاری از کلینیک‌های دندانپزشکی دانشگاهی پیدا کنید.

درد فک یکی از علائم شایع حمله قلبی است. اگر همراه درد فک، فشار در قفسه سینه نیز احساس می‌کنید، باید بلافاصله به مراقبت‌های اورژانسی مراجعه کنید.

خلاصه

درد فک می‌تواند به دلیل عوامل مختلف به وجود آید. علت درد فک می‌تواند شامل مشکلاتی مانند بیماری‌ها، سلامت دهان و دندان، و استرس باشد. برخی از این مشکلات نیازمند درمان هستند، در حالی که برخی دیگر به طور خودبه خود بهبود می‌یابند.

مفاصل فک شما مانند یک سیستم لولا عمل می‌کنند که به فک پایین امکان حرکت به سمت بالا و پایین، جلو و عقب، و چپ و راست را می‌دهد. وقتی درد فک شما نحوه حرکت فک را تغییر می‌دهد، ممکن است زندگی روزمره شما را مختل کند. درد فک می‌تواند بر صحبت کردن، جویدن و تنفس شما نیز تأثیر بگذارد.

با توجه به دلایل متعدد برای درد مفاصل فک، یافتن منبع درد ممکن است چالشی باشد. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی یا دندانپزشک شما می‌تواند درد شما را تشخیص داده و درمان مناسب را توصیه کند. بدون درمان، مشکل می‌تواند بدتر شود و به سلامتی فک و سلامت کلی شما تهدید وارد کند.

سوالات متداول