شاید دانستن این موضوع که رابطه ای بین انواع سردرد یا سردرد های میگرنی و مفصل گیجگاهی فک(TMJ) وجود دارد؛ برای شما عجیب بنظر برسد. همانطور که میدانید؛ مفصل گیجگاهی فک(TMJ)، جمجمه و فک شما را به یکدیگر متصل می کند. وجود اختلال در این مفصل که با ” TMD” معرفی می شود؛ به مجموعه اختلال هایی اشاره دارد که باعث ایجاد درد و یا حتی احساس کلیک در مفصل گیجگاهی فک و نواحی اطراف آن میشود.
جالب است بدانید که علاوه بر مشکلات متعددی که این اختلال مفصلی برای شما بوجود می آورد؛ این عارضه باعث تشدید سردرد های میگرنی شما نیز میشود(در واقع این عارضه سبب بوجود آمدن انقباض عضلانی میشود که همین امر نیز مسبب سردرد های میگرنی است). در ادامه این موضوع را بررسی می کنیم که این اختلال، چگونه باعث تشدید سردرد های میگرنی میشود؟ همچنین توضیح می دهیم که چگونه میتوانیم سردرد هایی که مسبب آنها اختلالات TMJ است را بهبود ببخشیم.
علائم ابتلا به اختلال مفصل گیجگاهی فک(TMJ)
همانطور که میدانید؛ مفصل TMJ امکان جویدن و صحبت کردن را به شما میدهد. برای حس کردن مفصل گیجگاهی فک کافی است دستان خود را پشت گوش هایتان بگذارید.
علائم ابتلا به اختلال مفصل گیجگاهی فک بسیار گسترده است. این اختلال ها تاثیر مستقیمی بر عضلات صورت، فک و اعصاب فرد مبتلا می گذارد. علائم ابتلا به اختلال مفصل گیجگاهی فک عبارتند از:
- درد، حساسیت و التهاب بوجود آمده در نواحی صورت، فک و گردن
- محدود شدن حرکت فک و گردن
- بوجود آمدن حس کلیک در قسمت فک
- عدم تطابق بین دندان های بالا و پایین
- سفت شدن عضلات فک
- درد شانه
- پیچیدن صدای زنگ در گوش
- سرگیجه
- از دست دادن قدرت شنوایی
- ساییدن مکرر دندان ها به یکدیگر
توجه داشته باشید که این علائم ممکن است برای یک طرف یا هر دو طرف صورت اتفاق بیفتند. این علائم، صحبت کردن، جویدن و … را با مشکل مواجه می کند.
دلایل بوجود آمدن TMJ چیست؟
علت دقیق بوجود آمدن اختلال تی ام جی همچنان ناشناخته است، اما برخی از علت های بوجود آمدن آن عبارتند از:
- وارد شدن فشار زیاد به مفصل گیجگاهی فک
- ژنتیک
- عدم تعادل یا تغییرات هورمونی
- آسیب به فک
- ضعیف بودن ساختار و وضعیت بدنی
- آرتروز
به این نکته هم توجه داشته باشید که علائم تشدید کننده اختلال های مفصل گیجگاهی فک، تغییرات هورمونی، سردرد هایی را به دنبال دارد که باعث سفت شدن عضلات میشوند. در واقع هم اختلالات مفصل گیجگاهی فک، باعث تشدید سردرد های میگرنی میشوند و هم بالعکس.
محل درد اختلال تی ام جی کجاست؟
زمانی که ماهیچه های صورت یا فک خود را منقبض میکنید، درد اغلب از آن نواحی سرچشمه میگیرد و ممکن است که تا گونه های شما نیز امتداد پیدا کند. همچنین درد میتواند تا قسمت سر شما نیز ادامه پیدا کند(امتداد یافتن درد تا ناحیه سر، منجر به سردرد تی ام جی میشود). توجه داشته باشید که این نوع درد ها با جویدن و یا صحبت کردن، تشدید میشوند.
اما مشاهده شده است که در سردرد های تی ام جی، شانه ها و یا گوش های فرد نیز درگیر شده است.
میزان شیوع TMJ چقدر است؟
در ایالت متحده حدود 11 الی 12 میلیون نفر درگیر این بیماری هستند. همچنین توجه داشته باشید که شیوع اختلالات TMJ در زنان، دو برابر مردان است.
چه متخصصانی میتوانند به فرد مبتلا به اختلالات تی ام جی کمک کنند؟
همانطور که در بالا عرض شد؛ دلایل بوجود آمدن اختلالات TMJ و میگرن بسیار گسترده و متعدد هستند. بنابراین برای تشخیص و درمان این اختلال، نه تنها به یک، بلکه به چندین متخصص نیاز خواهید داشت.
در ادامه برخی از متخصصانی که میتوانند در این زمینه به شما کمک کنند را معرفی می کنیم.
متخصص جراحی دهان، فک و صورت
ساییدن دندان ها روی یکدیگر، عدم تطابق دندان های ردیف بالایی و پایینی، از جمله دلایل بوجود آمدن اختلالات TMJ میباشند. اما نگران نباشید؛ متخصصین جراحی دهان، فک و صورت با استفاده از ابزار و آزمایش های گوناگون، میتوانند این گونه مسائل را حل کنند. همچنین میتواند تمریناتی را به منظور بهبود درد فک به شما پیشنهاد کند. دندانپزشک در صورت نیاز، استفاده از صفحه های محافظ، انجام ارتودنسی و … را به شما پیشنهاد میکند. توجه داشته باشید که ممکن است متخصص جراحی دهان، فک و صورت در صورت نیاز برای شما نوبت جراحی نیز تعیین کند.
کایروپراکتیک
در واقع تجربه ثابت کرده است که مراجعه منظم به یک متخصص کایروپراکتیک(علمی مبتنی بر ماساژ ستون فقرات که باعث از بین رفتن درد کمر، گردن و… میشود)، تنش و فشار های وارد شده بر کمر، گردن، فک و… را کاهش میدهد. همین امر سبب میشود تا شدت سردرد TMJ به طور قابل ملاحظه ای کاهش یابد.
فیزیوتراپیست
فیزیوتراپیست در ابتدا فک شما را از نظر فیزیکی معاینه میکند. در واقع وضعیت و دامنه حرکتی فک، گردن یا هر دو آنها را ارزیابی میکند. سپس فیزیوتراپیست بر اساس نتایج بدست آمده از ارزیابی ها، میتواند اختلال TMJ را به کمک روش‌هایی مانند استفاده از یخ، گرم کردن، ماساژ، تمرین های متنوع و… درمان کند.
همچنین بر اساس تحقیقات انجام شده، اولتراسونوگرافی درمانی(درمان به کمک سونوگرافی) نیز در کنار تمرینات فیزیوتراپی فک بسیار موثر است. در واقع این روش به کاهش درد در این ناحیه کمک می کند.
روانشناس
اضطراب و استرس از جمله مواردی است که در تشدید اختلالاتTMD تاثیر بسزایی می گذارند. بنابراین اگر دچار مشکلات هستید و استرس زیادی را تحمل می کنید؛ حتما با یک روانشناس مشورت کنید. همچنین اگر مشکل شما به کمک مشاوره حل نشد؛ متخصص برای شما داروی مناسب تجویز می کند که میتواند به بهبود شرایط کمک کند.
بیوفیدبک تراپی(فرآیندی که بر اعمال غیر ارادی انسان همچون ضربان قلب، تنفس، انقباضات عضلانی و… نظارت دارد) نیز یکی دیگر از روش هایی است که میتواند الگوهای استرس زا را برای شما مشخص کند. در واقع بعد از مشخص شدن این الگوها و با انجام ندادن آنها، روند بهبود سریعتر انجام خواهد شد.
از تاثیرات بوتاکس بر بهبود میگرن غافل نشوید!
تزریق سم بوتولینوم نوع A زیر پوست نه تنها باعث باز شدن و از بین رفتن چروک های سطح پوست میشود؛ بلکه بر اساس تحقیقات انجام شده، این فرایند به کاهش سردرد های میگرنی کمک شایانی نیز میکند. این روش توسط سازمان غذا و دارو آمریکا تایید شده است.
خودمراقبتی و درمان خانگی
توجه داشته باشید که علاوه بر مراجعه به پزشک، شما میتوان با چند تکنیک ساده، از شدت گرفتن اختلالات مفصل گیجگاهی فک و میگرن جلوگیری کنید.
چگونه استرس را کاهش دهیم؟
یکی از مهم ترین عارضه های تشدید کننده سردرد و اختلالات مفصل TMJ، استرس است. به منظور کاهش استرس تنها کافیست رفتار های زیر را انجام دهید.
- تمرینات تنفسی
- تکنیک های آگاهی بخشی به ذهن و کسب آرامش، مانند انجام دادن مدیتیشن و…
- یوگا
- سرگرمی های آرامش بخش، مانند کتاب های رنگ آمیزی مخصوص بزرگسالان
- خواب کافی
چند تغییر ساده رفتاری میتواند کمک کننده باشد
گاهی اوقات، ایجاد تغییرات ساده نیز میتوانند به کاهش علائم سردرد میگرنی کمک کنند. این تغییر ها عبارتند از:
- عدم مصرف غذاهای ترد و سفت
- ورزش دادن فک به آرامی
- استفاده از کمپرس گرم یا سرد
- شل کردن عضلات صورت
همچنین به منظور جلوگیری از بوجود آمدن سردرد های میگرنی از انجام رفتار های زیر خودداری کنید
- جویدن آدامس
- جویدن ناخن
- جویدن خودکار و سایر لوازم التحریر
- وارد شدن فشار به فک
داروهای موثر بر سردرد TMJ
بسیاری از پزشکان به منظور کاهش درد، اسپاسم عضلانی و سایر علائم میگرن، به تجویز داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی(مانند ایبوپروفن) می پردازند. توجه داشته باشید که دارو ها صرفا برای درمان موقتی مورد استفاده قرار می گیرند.
روغن های کاربردی و تاثیرگذار
علاوه بر دارو، روغن هایی در بازار موجود هستند که به صورت موضعی استفاده میشوند و در کاهش درد میگرن بسیار کمک کننده خواهند بود. برای مثال، روغن نعناع در تسکین درد، بسیار مطلوب است. همچنین روغن کُندر و اسطوخودوس التهاب را کاهش میدهند.
توجه داشته باشید که باید برخی از روغن ها را قبل از مصرف کردن، رقیق کنید و سپس بر روی پوست خود قرار دهید. برای مثال روغن نارگیل حتما باید رقیق شده بر روی پوست قرار بگیرد.
توجه داشته باشید که استفاده نادرست نیز میتواند نتایج معکوسی را به ارمغان بیاورد؛ بنابراین قبل از مصرف حتما با یک متخصص پوست مشورت کنید. همچنین توجه داشته باشید که روغن ها هم مانند دارو، درد را به صورت موقتی کاهش میدهد.
خلاصه و جمع بندی سردرد TMJ
اختلالات بوجود آمده در مفصل گیجگاهی فکی(TMJ) که با نام TMD معرفی میشوند؛ یکی از مهمترین عوامل بوجود آورنده درد در ناحیه فک و همچنین سردرد ها محسوب میشود.
متخصصان فک و صورت میتوانند در تشخیص و بهبود این اختلال به شما کمک کنند. علاوه بر مراجعه به متخصصین، روش های ساده ای نیز وجود دارند که در خانه میتوانید آنها را انجام دهید. خودمراقبتی، بوجود آوردن تغییرات در الگوهای رفتاری، استفاده از روش های کاهش استرس و…، از جمله راه های مناسب و مطلوب به منظور کاهش سردرد های میگرنی محسوب میشوند.
