دندان قروچه یا بروکسیم (bruxism) وضعیتی است که در آن فرد به وسیله ماهیچه های فک، دندان ها را بر روی یک دیگر فشار می دهد. این وضعیت ممکن است در خواب نیز رخ دهد یعنی فرد به صورت ناخودآگاه ماهیچه های فک را به سمت یک دیگر فشار دهد. توجه داشته باشید یا در این وضعیت تمامی دندان ها بر روی یک دیگر فشار داده می شوند و یا تنها دندان های جلویی با یک دیگر برخورد خواهند داشت. دندان قروچه یک اختلال همراه با تنش عصبی است. هنگامی که دندان قروچه شدید باشد می تواند باعث سردردهای مکرر، اختلال در الگوی خواب و موارد دیگر شود.
شاید برایتان جالب باشد بدانید افرادی که در خواب دندان قروچه می کنند بیشتر در معرض خروپف قرار دارند. همچنین این افراد بیشتر در معرض اختلال در خواب و یا آپنه قرار می گیرند. این مورد یک اختلال شدید می باشد. در این اختلال تنفس فرد در طول خواب چندین مرتبه قطع شده و همچنین مورد منجر به کمبود اکسیژن در بدن نیز می شود. کمبود اکسیژن در بدن می تواند به مغز و سایر اعضای بدن لطمه وارد کند.
علائم دندان قروچه
بعضی از افراد خودشان نیز نمی دانند که دارای علائم دندان قروچه هستند. معمولا در این مورد تخریب دندان ها به وسیله دندانپزشک کشف می شود و به این وسیله از بروکسیم مطلع خواهند شد. دقیقا به همین دلیل شناخت و مراقبت از دندان ها بسیار مهم و حیاتی می باشد.
شاید برایتان جالب باشد بدانید علائم در هر فرد متفاوت می باشد. معمولا دندان قروچه در شب زمانی به اوج خود می رسد که منجر به بیدار شدن فرد از خواب می شود. از سوی دیگر لازم است بدانید دندان قروچه در روز ممکن است علامتی نداشته باشد و متوجه آن نشوید.
علائم و نشانه های دندان قروچه به شرح ذیل می باشد:
- حساس شدن بیش از حد دندان ها.
- درد شدید در ناحیه عضلات فک صورت.
- درد های شدید در ناحیه گردن.
- قفل شدن عضلات فک و صورت، در این صورت فک به درستی باز و بسته نمی شود.
- ایجاد یک درد شبیه به گوش درد بدون وجود علائم عفونی
- آسیب داخلی به گونه ها. این مورد برای ساییده شدن دندان ها بر روی هم به وجود می آید.
- وجود سردرد های مبهم. معمولا این سردرد ها از قسمت شقیقه شروع می شود.
- وجود سردرد های تنشی.
- وجود سردرد های مکرر در اوایل صبح.
- آسیب دیدن دندان هایی که قبلا پر کرده و یا روکش کرده اید؛ در اثر ساییده شدن بیش از حد دندان ها بر روی یک دیگر.
- ساییدگی بیش از حد دندان ها. در این حالت مینای دندان ها از بین می رود و یا دندان ها لق می شوند.
- فشردن بیش از حد دندان ها بر روی یک دیگر به طوری که صدای آن به حدی زیاد باشد که فرد دیگری متوجه شود و گاهی هم ممکن است خود شخص را از خواب بیدار کند.
- اختلال در خواب، این مورد زمانی پیش می آید که فرد به دلیل وجود صدای ساییدگی از خواب می پرد.
طبق گزارش های به دست آمده معمولا دندان قروچه در خانم ها در طول روز بیشتر از آقایان می باشد و نسبت دندان قروچه در آقایان و خانم ها در طول شب مساوی می باشد.
علل
شاید تصور کنید علت به وجود آمدن دندان قروچه در طول شب و یا روز متفاوت می باشد. باید گفت تاکنون علت به وجود آمدن بروکسیم به صورت قطعی مشخص نیست. بروز دندان قروچه در خواب یک اختلال حرکتی مرتبط با خواب می باشد. طبق تحقیقات به دست آمده افرادی که در طول روز دندان های خود را بر روی یک دیگر می سابند به اختلالاتی مانند خر و پف و تنفس در خواب مبتلا هستند.
همانطور که در بالاتر نیز عنوان کردیم هنوز علت دقیق دندان قروچه مشخص نیست اما مسئله ای که مشخص می باشد این است که این مشکل ناشی از عوامل فیزیکی، روانی و ژنتیکی می باشد. طبق تحقیقات انجام شده به وجود آمدن دندان قروچه می تواند ناشی از اضطراب و استرس های شدید، عصبانیت، ناامیدی و یا تنش باشد.
سایر علل، ممکن است ناشی از یک بیماری زمینه ای باشد. به عنوان مثال طبق مطالعات به دست آمده وجود دندان قروچه می تواند ناشی از وجود بیماری های اعصاب و روان نظیر صرع و یا غیره باشد.
علل دیگری که ممکن است با دندان قروچه مرتبط باشد به شرح ذیل می باشد:
مصرف انواع خاصی از دارو، مانند داروهای اعصاب و روان.
قطع مصرف دارو ها.
وجود دندان کج.
گاز گرفتن های غیر طبیعی.
وجود سایر بیماری های زمینه ای.
عوامل خطر برای دندان قروچه
عوامل بسیار زیادی وجود دارد که می تواند ابتلا به دندان قروچه را در افراد افزایش دهد. این عوامل به شرح ذیل می باشد:
- فشار
- اضطراب
- خشم
- ناامیدی
- سن ( دندان قروچه در کودکان بسیار شایع می باشد و در بزرگسالی معمولا این مورد فروکش می کند.)
- دارا بودن یک تیپ شخصیتی خاص. ( مانند افراد پرخاشگر، افراد رقابتی، افراد بیش فعال. معمولا این افراد بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند.)
- استفاده از داروهای خاص.( مانند داروهای ضد افسردگی)
- سیگار کشیدن.
- مصرف نوشیدنی های الکلی.
- استفاده از مواد مخدر.
- مصرف نوشیدنی های کافئین دار.
- ژنتیک
- داشتن اختلالات سلامت و روان.
علاوه بر تمامی مواردی که در بالا به آن ها اشاره کردیم برخی شرایط پزشکی نیز می تواند خطر ابتلا به دندان قروچه را در افراد افزایش دهد.
- اختلالات رفلاکس معده به مری.
- صرع
- وجود اختلالات خواب.
- بیش فعالی.
عوارض
لازم است بدانید در بیشتر مواقع دندان قروچه منجر به عوارض نمی شود اما اگر این بیماری شدید باشد می تواند باعث بروز مشکلات جدی شود. اختلالاتی نظیر مفصل گیجگاهی فکی، اختلالات روانی و غیره.
با دچار شدن به این اختلال ممکن است با باز و بسته کردن فک صدای مفصل فک را از دهان خود بشنوید. همچنین در بعضی از مواقع ممکن است منجر به شکستگی و یا لق شدگی دندان ها شود. شاید برایتان جالب باشد بدانید در صورتی که این مورد را جدی نگیرید ممکن است به کاهش شنوایی و یا از دست دادن فرم صورت منجر شود.
تشخیص وجود دندان قروچه
.معمولا والدین زودتر از هر شخص دیگری متوجه دندان قروچه در فرزندان خود خواهند شد. یکی دیگر از روش های شایع برای تشخیص دندان قروچه معاینه دندانپزشک می باشد.
اگر دندانپزشک علائم اولیه دندان قروچه را متوجه شود ممکن است زمانی طول بکشد تا میزان پیشروی علائم را ارزیابی کند و تشخیص دهد که نیاز به درمان دارد یا خیر.
درمان
توجه داشته باشید فردی که از دندان قروچه خفیف رنج می برد ممکن است به هیچ درمانی احتیاج نداشته باشد اما افرادی که دارای این بیماری به صورت شدید هستند؛ لازم است تا حتما به پزشک متخصص فک و صورت مراجعه کنند و در این خصوص اقدامات لازم را انجام دهند.
لازم است بدانید در حال حاضر درمان های متعددی برای دندان قروچه وجود دارد. اگر علت به وجود آمدن دندان قروچه مربوط به خواب باشد، باید به روانپزشک برای تجویز یک داروی مناسب خواب مراجعه نمایید.
در صورتی که مبتلا به اضطراب و استرس شدید هستید نیز لازم است تا به پزشک متخصص مراجعه نمایید تا با تجویز پزشک مشکلات تان نیز کاهش پیدا کند. در بعضی از موارد نیز لازم است تا به متخصص فک و صورت مراجعه نمایید و با انجام اعمال پیشگیرانه نظیر تجویز آتل و یا محافظ دندان از بیماری جلوگیری نمایید. سایر روش های درمانی با هدف پیشگیری یا کاهش دندان قروچه به شرح ذیل می باشد:
- مدیریت استرس
- استفاده از روش هایی برای مهارت حرکت فک در طول شبانه روز.
- استفاده از داروهای ضد اضطراب
- تزریق بوتاکس
توجه داشته باشید در بعضی از مواقع نیز ممکن است به علت مصرف یک داروی خاص به دندان قروچه مبتلا شوید. در صورتی که این چنین بود با قطع دارو می توان به دندان قروچه نیز خاتمه داد.
استراتژی هایی برای به حداقل رساندن دندان قروچه
همانطور که در بالاتر نیز اشاره کردیم تا کنون راه های قطعی برای درمان دندان قروچه کشف نشده است اما راه هایی وجود دارد که می تواند شدت آنرا را کاهش دهد. در ادامه به این راه ها اشاره خواهیم کرد.
مصرف غذا و یا نوشیدنی های دارای کافئین.
مصرف نوشیدنی های الکلی.
خودداری از جویدن اقلامی مانند خودکار و یا مداد.
جلوگیری از جویدن آدامس و یا ابنبات.
استحمام قبل از خواب با آب داغ.
استفاده از ماساژ.
کمک از یک متخصص اعصاب و روان.
مراجعه به دندانپزشک
زمان مشورت و گرفتن کمک از دندانپزشک
هر زمانی که متوجه دندان قروچه شدید لازم است تا در ابتدا به دندانپزشک مراجعه نمایید و مطمئن شوید که میزان آسیب به دندان هایتان تا چه اندازه بوده است.
سخن پایانی
اگرچه علائم دندان قروچه همیشه شدید نیست، اما لازم است تا حتما برای اطمینان از میزان آسیب دیدگی دندان ها و یا گونه ها به پزشک متخصص مراجعه نمایید. ممکن است در طول زمان و عدم رسیدگی نیاز به درمان فوری پیدا کنید. به صورت کلی می توان اینگونه بیان کرد که هیچ راه قطعی برای تشخیص دندان قروچه بدون مراجعه به پزشک وجود ندارد و حتما برای اطلاع از وجود این بیماری باید به پزشک مراجعه نمایید.
