آیا تا به حال در فک، سر یا صورتتان دردی مداوم و طولانی مدت داشته‌اید؟ آیا از سردرد یا دردهای سینوسی مکرر رنج می‌برید اما از علت آن‌ها مطمئن نیستید؟ درد سینوسی ممکن است با مشکلی متداول مرتبط باشد که به آن اختلال مفصل گیجگاهی فکی[1] یا TMJ می‌گویند.
تنها در ایالات متحده حدود 10 میلیون نفر به TMJ مبتلا هستند. علیرغم این آمار، بسیاری از افراد از وجود این بیماری یا ارتباط آن با ناراحتی‌های دیگری از قبیل درد سینوسی TMJ، مطلع نیستند. در این مقاله به ارتباط بین TMJ و درد سینوسی و علائم، علل و راه‌های درمان این وضعیت شایع خواهیم پرداخت.
ارتباط بین TMJ و مشکلات سینوسی
سینوس‌ها حفره‌های توخالی درون استخوان‌های صورت هستند که توسط منافذ کوچکی به مسیرهای نازال متصل می‌شوند. با مسدود شدن یا عفونت این منافذ، مشکلات سینوسی به وجود می‌آید. این مشکلات منتهی به بروز علائمی مانند گرفتگی بینی و صورت، فشار یا درد سینوسی، سردرد و تنگی نفس می‌شود. ارتباط بین اختلال TMJ و مشکلات سینوسی هنوز به طور کامل کشف نشده است. با این وجود، بعضی از متخصصان اظهار می‌کنند که نزدیکی TMJ و حفره‌های سینوسی، همچنین وجود اعصاب و رگ‌های خونی مشترک در ایجاد همزمان این وضعیت‌ها نقش دارد. این عقیده وجود دارد که بروز اختلال TMJ باعث التهاب مفصل می‌شود. التهاب ایجاد شده نیز می‌تواند ورم سینوس‌ها، گرفتگی سینوسی و درد ایجاد کند.
چگونه بدانیم علت درد سینوسی [2]TMD است یا سینوزیت؟
آیا از درد سینوسی رنج می‌برید؟ افتراق بین علائم TMD و سینوزیت می‌تواند دشوار باشد. درد سینوزیت معمولاً در ناحیه فرونتال ، کنار چشم‌ها یا روی پیشانی ظاهر می‌شود. از سوی دیگر، درد مرتبط با TMJ عمدتاً در نزدیکی مفصل فک یا در شقیقه‌ها اتفاق می‌افتد.
به شکلی زمان‌بندی شده، درد سینوزیت هنگام صبح تشدید و در طول روز بهتر می‌شود؛ در حالی که درد مرتبط با TMJ ممکن است پایدار باشد یا هنگام صحبت کردن یا غذا خوردن بدتر شود. علائم سینوزیت می‌تواند شامل تب و گرفتگی باشد؛ در حالی که علائم TMD می‌تواند تق تق کردن فک، دشواری در باز کردن دهان یا دندان‌درد را در بر بگیرد.
اگر در مورد علائم خود تردید دارید، از متخصصین مفصل گیجگاهی فکی مشورت بگیرید. این متخصصان می‌توانند معاینات فیزیکی و نتایج تصویربرداری را برای تعیین مشکل واقعی و حصول یک تشخیص مناسب به کار بگیرند.
مطلب مرتبط: درد فک هنگام غذا خوردن و بلع
مشکلات سینوسی مرتبط با اختلال TMJ
اختلال TMJ مفصل فک را تحت تاثیر قرار می‌دهد و منجر به درد و آزردگی می‌شود. هرچند در بعضی موارد می‌تواند مشکلات سینوسی را نیز ایجاد کند که ممکن است با بیماری‌های دیگری اشتباه گرفته شود.
فشار سینوسی
مفصل گیجگاهی-زیرواره‌ای کنار سینوس‌ها جای گرفته است. هنگامی که شخصی به اختلال TMJ مبتلا می‌شود، ماهیچه‌های اطراف مفصل ملتهب و فشرده می‌شوند. این امر ماهیچه و بافت‌های پیرامون مفصل را منقبض می‌کند. در نتیجه، فشاری که ایجاد می‌شود، درد و ناراحتی در مناطق اطراف سر، از جمله سینوس‌ها را به دنبال دارد. فشار سینوسی معمولاً در یک سمت صورت ایجاد می‌شود و می‌تواند بر اثر از سینوزیت مزمن نیز ایجاد شود.
گرفتگی سینوس(nasal congestion)
گرفتگی سینوس، که به نام گرفتگی نازال[3] نیز شناخته می‌شود، به حالتی می‌گویند که در آن بافت پوشاننده سینوس‌ها ورم می‌کند. این اتفاق می‌تواند باعث آزردگی، درد و تنگی نفس شود. گرفتگی نازال یک علامت متداول در آلرژی‌ها، سرماخوردگی‌ها و سینوزیت است.
اختلال TMJ می‌تواند باعث گرفتگی سینوس یا وخامت علائم سینوسی قبلی شود. این اتفاق هنگامی رخ می‌دهد که التهاب و ورم عضلات پیرامون فک و صورت باعث فشار آمدن به سینوس‌ها و التهاب و گرفتگی آنان می‌شود.
ترشحات نازال
اختلال TMJ می‌تواند ترشحات نازال را افزایش دهد. ماهیچه‌های مسئول جویدن و حرکت فک به ماهیچه‌های درون حلق و حفره‌های نازال وصل هستند. هنگامی که این ماهیچه‌ها بر اثر اختلال TMJ منقبض یا دچار التهاب شوند، می‌توانند احساس گرفتگی ایجاد کنند. علاوه بر این، اختلال TMJ دستگاه عصبی خودمختار که کنترل کننده فک و حفره نازال است را از کار می‌اندازد. این اتفاق به ساخته شدن بیش از اندازه موکوس و ترشحات نازال می‌انجامد.
انسداد نازال
انسداد نازال به هر نوع گرفتگی یا حائل در مجاری نازال اطلاق می‌شود. این انسداد می‌تواند بر یک یا هر دو سوراخ[4] بینی تاثیرگذار باشد و منجر به عوارض تنفسی و محدودیت عبور هوا از از راه مجاری نازال شود. این اتفاق باعث می‌شود مجبور به تنفس دهانی شوید. تنفس از راه دهان با مشکلات مختلف دندانپزشکی و ارتودنتیک از قبیل نامرتبی دندان‌ها، خشکی دهان و اختلال TMJ ارتباط دارد.
از دست دادن حس بویایی
مفصل گیجگاهی-زیرواره‌ای در مجاورت سینوس‌ها، به خصوص سینوس ماگزیلاری جای دارد. سینوس ماگزیلاری مسئول بخش بزرگی از حس بویایی است. اختلال عملکرد TMJ با فشار آوردن بر روی سینوس ماگزیلاری بر جریان هوا تاثیر می‌گذارد و در حس بویایی بیمار اختلال ایجاد می‌کند. علاوه بر این، اختلال TMJ می‌تواند باعث فشار به گردن و سر شود. فشار سر و گردن حفره نازال را ملتهب می‌کند. این خود باعث تحت تاثیر قرار گرفتن بیش‌تر حس بویایی می‌شود.
چه چیزی برای درد سینوسی ناشی از TMJ کمک کننده است؟
درد سینوسی می‌تواند یک علامت بالینی جان فرسا باشد که معمولاً بر اثر بیماری‌های زمینه‌ای متفاوتی از قبیل TMJ ایجاد می‌شود. کاهش دادن درد سینوسی ناشی از TMJ می‌تواند به طرز چشم‌گیری وضعیت بیمار را بهتر کند. خوشبختانه راهکارهایی برای کمک به تسکین این نوع درد وجود دارد.
شست و شوی نازال را امتحان کنید
شست و شوی نازال به آبکشی مجاری نازال با آب نمک اطلاق می‌شود. به این شیوه می‌توانید التهاب را کم کنید و ناراحتی را تسکین دهید. محلول سالین را می‌توانید از داروخانه بخرید یا خودتان آن را با مخلوط کردن آب گرم و یک قاشق چایخوری نمک درست کنید. محلول را به وسیله نتی پات[5] یا اسپری نازال استفاده کنید.
از مسکن‌های بدون نسخه استفاده کنید
مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن توانایی کمک به تسکین درد و التهاب در بدن که شامل سینوس‌ها نیز هست را دارند. به یاد داشته باشید که با دقت به راهنمای استفاده نوشته شده روی بسته‌بندی عمل کنید و بیش‌تر از دوز پیشنهاد شده مصرف نکنید.
حرارت درمانی یا کمپرس گرم
حرارت درمانی برای درد و گرفتگی عضلات یک راه حل شناخته شده است. اعمال حرارت بر قسمت آسیب دیده باعث افزایش گردش خون و اکسیژن‌رسانی می‌شود. این اتفاق به استراحت ماهیچه‌ها و کم شدن التهاب کمک می‌کند. هنگامی که اختلال TMJ اتفاق می‌افتد، انقباض و التهاب عضلات پیرامون فک و صورت می‌تواند درد سینوسی ایجاد کند. حرارت درمانی از طریق استراحت دادن به ماهیچه‌ها و تسریع فرایند التیام به کم شدن این درد کمک می‌کند. هنگام حرارت درمانی از داغ بودن بیش از اندازه منبع حرارت اطمینان حاصل کنید؛ زیرا احتمال دارد منجر به سوختگی شود. همواره درجه حرارت کمپرس یا پد گرم‌کننده را قبل از قرار دادن آن روی پوست خود تست کنید.
استفاده از دستگاه بخور
به کار بردن یک دستگاه بخور به حفظ رطوبت هوا کمک می‌کند. حفظ رطوبت هوا می‌تواند در کم شدن درد سینوسی مرتبط با TMJ موثر باشد. هوای مرطوب باعث حفظ رطوبت مجاری بینی، و پیشگیری از خشکی و تحریک آن می‌شود. این امر می‌تواند منجر به کم شدن فشار سینوسی و تسکین درد شود. مطمئن شوید که نظافت و نگهداری از دستگاه بخور به خوبی انجام می‌شود. دستگاه‌های بخور آلوده می‌توانند باعث تکثیر باکتری‌های بیماری‌زا شوند که به نوبه خود علائم سینوسی شما را وخیم‌تر می‌کند.
هیدراته بمانید
نوشیدن فراوان مایعات، مخصوصاً آب گرم، می‌تواند به خارج شدن باکتری‌های درون سینوس‌ها کمک کند. در صورت ابتلا به TMJ، ممکن است به ماهیچه‌های پیرامون فک، صورت و گردن شما فشار وارد شده و اطراف سینوس‌ها التهاب ایجاد شود. نوشیدن آب، رطوبت بدن شما را حفظ می‌کند، باعث آزاد شدن مخاط می‌شود، نفس کشیدن را تسهیل و درد سینوسی را کم می‌کند.
استراحت و خواب کافی
خوابیدن به مقدار کافی، از آن‌جا که به ماهیچه‌های فک و بافت پیرامون آن اجازه استراحت و بهبود می‌دهد، در کنترل دردهای سینوسی مربوط به TMJ اهمیت دارد. در زمان خواب، بدن ما مسکن‌هایی طبیعی به نام اندورفین می‌سازد که توانایی تسکین درد و کمک به بهبود طبیعی را دارند.
مراقبت پزشکی دریافت کنید
اختلالات TMJ به صورت علامت‌های مختلفی بروز کنند؛ اما یکی از علامت‌های متداول آن درد سینوسی است. هنگامی که مفصل متصل کننده فک به جمجمه در بدن شما دچار اختلال می‌شود، می‌تواند باعث ایجاد آزردگی در ناحیه سر و گردن شود.
دریافت کمک پزشکی برای تشخیص و درمان مناسب از یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی واجد شرایط از اهمیت زیادی برخوردار است. پزشک یا دندانپزشک شما توانایی ارزیابی علائم شما را دارد. همچنین با توجه به وخامت علائم شما یک برنامه درمانی را پیشنهاد می‌کند که ممکن است شامل دارو، فیزیوتراپی یا حتی جراحی باشد.
چه زمانی باید به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کرد؟
فوراً به دنبال مراقبت پزشکی باشید اگر علائم دیگری نیز درد سینوسی شما را همراهی می‌کنند، برای مثال:
- اگر درد سینوسی شدید یا طولانی مدت دارید.
- اگر نشانه‌های دیگری مانند تب، لرز یا تنگی نفس دارید.
- اگر قبلاً دچار مشکلات سینوسی یا آلرژی شده‌اید.
- اگر درد سینوسی بر زندگی روزمره شما تأثیرگذار است؛ مثلاً مانع خواب یا کار می‌شود.
- اگر درمان‌های خانگی یا داروهای بدون نسخه باعث کاهش درد نمی‌شوند.
دندانپزشک یا پزشک دارای تخصص در زمینه اختلالات TMJ می‌تواند علت اصلی درد سینوسی شما را تشخیص دهد و درمان کند. این درمان می‌تواند شامل فیزیوتراپی، کنترل درد یا حتی در موارد وخیم، جراحی باشد.
همچنین این متخصصان می‌توانند به شما کمک کنند خودتان علائم خود را با استفاده از دارو یا روش درمانی مناسب کنترل کنید. این افراد همچنین می‌توانند شما را برای تغییر سبک زندگیتان راهنمایی کنند. تغییر سبک زندگی می‌تواند در کاهش ناراحتی شما موثر باشد.
با دکتر قاسم زاده، جراح فک و صورت، از TMJ و درد سینوسی رهایی پیدا کنید
اگر از TMJ و درد سینوسی رنج می‌برید، به آن اجازه کنترل کردن زندگیتان را ندهید. درمانی که دکتر قاسم زاده به شما هدیه می‌کند، می‌تواند آن حس آرامش همیشگی را دوباره در شما متولد کند. دکتر امان اله قاسم زاده، متخصص و جراح دهان، فک و صورت، نه تنها بر ارائه بهترین درمان‌ها به شما تمرکز می‌کند، بلکه بر اهمیت روش‌های کاهش استرس مانند تمرینات حفظ آرامش و تمرکز حواس نیز برای کمک به کنترل علائم شما تأکید دارد. دیگر برای رسیدن به آرامشی که شایسته آن هستید منتظر نمانید. امروز با ما تماس بگیرید و برای همیشه با TMJ و درد سینوسی خداحافظی کنید!
[1] Temporomandibular Joint Disorder
[2] Temporomandibular Disorder
[3] Nasal congestion
[4] Nostril
[5] Neti pot
