سلول های بنیادی در واقع سلول های دگرگون نشده در بدن انسان هستند. این سلول ها این قابلیت را دارند تا به هر نوع سلولی که برای ارگان های بدن مورد نیاز است، تبدیل شوند. این سلول ها قادر هستند خود را بازسازی کنند. این قابلیت سلول های بنیادی را از سایر سلول های موجود در بدن متمایز می سازد. سلول های بنیادی برای اهداف تحقیقاتی بسیار ارزشمند هستند و در دوران جنینی و بزرگسالی در بدن انسان ها یافت می شوند.
اهمیت سلول های بنیادی در تحقیقات پزشکی
سلول های بنیادی نقشی محوری را در درمان بیماری های مختلف ایفا می کنند. توانایی باورنکردنی آنها در تبدیل شدن به سلول های مختلف و بازسازی خود، آنها را به ابزاری ارزشمند برای ترمیم بافت های بدن، کشف داروهای جدید، درمان های ژنتیکی و ایمونوتراپی تبدیل کرده است. محققان و پزشکان از سلول های بنیادی برای توسعه روش های درمانی مختلف که می توانند به بهبودی بیماران کمک کنند، استفاده می کنند.
انواع مختلف سلول بنیادی
سلول های بنیادی به گروه های مختلفی طبقه بندی می شوند که در ادامه ویژگی هر یک را مرور خواهیم کرد:
- سلول های بنیادی جنینی: منشا سلول های بنیادی جنینی، سلول هایی هستند که در مرحله بلاستوسیست شکل می گیرند. این سلول ها را پرتوان می نامند، چرا که می توانند به هر نوع سلولی در بدن انسان تبدیل شوند. سلول های جنینی ابزار بسیار پرکاربردی برای تحقیقات پزشکی هستند. البته از آنجایی که منشا این سلول ها جنین انسان است، استفاده از آنها در محافل پزشکی نگرانی های اخلاقی بسیاری را نیز برانگیخته است.
- سلول های بنیادی بزرگسالان: این سلول ها پس از رشد در سراسر بدن یافت می شوند. در مقایسه با سلول های جنینی، سلول های بنیادی بزرگسالان از انعطاف پذیری کمتری برخوردار هستند و امکان تغییر به هر نوع سلولی در بدن را ندارند. با این حال، آنها نقشی اساسی در حفظ و ترمیم بافت های بدن ایفا می کنند. سلول های بنیادی خون ساز، سلول های بنیادی عصبی و سلول های بنیادی مغز استخوان در این دسته جای می گیرند.
سلول های بنیادی پرتوان القایی: این دسته از سلول های بنیادی از طریق تغییر سلول های بنیادی بزرگسالان به سلول های جنینی ساخته می شوند. روش ها و عوامل ژنتیکی مختلفی می توانند زمینه ساز این تغییر باشند.
سلول های بنیادی و درمان آرتروز
آرتروز یک نوع بیماری خود ایمنی مزمن است که به شکل التهاب در سراسر بدن و عمدتا در بخش های مفصلی، بروز می کند. آرتروز زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن انسان، به اشتباه، به بافت های خود بدن حمله ور می شود. التهاب های مرتبط با آرتروز این توانایی را دارند که به سایر اندام ها و نواحی بدن نیز آسیب وارد کنند. پزشکان می توانند با کمک سلول های بنیادی، یک درمان غیر تهاجمی برای آرتروز طراحی کنند. درمان آرتروز با سلول بنیادی، هدف نهایی جایگزینی سلول های آسیب دیده در بدن است. مطالعات در این زمینه همچنان ادامه دارد و تعداد آزمایش های بالینی بر روی سلول های بنیادی جهت درمان آرتروز، در طی سال های اخیر به شکل تصاعدی افزایش یافته است.
خاصیت ذاتی و منحصر به فرد سلول های بنیادی آنها را به سمت التهاب های موجود در بدن سوق می دهد. مطالعات نشان داده اند که سلول های بنیادی با ترمیم بافت های آسیب دیده در بدن انسان، ضمن کاهش التهاب در بافت ها می توانند سیستم ایمنی را نیز تثبیت کرده و سلامت و کیفیت زندگی بیماران را ارتقا دهند. سلول های بنیادی از طریق سیگنال سلولی (اثر پاراکرین) یا تماس مستقیم سلول به سلول، می توانند رفتار سایر سلول های بدن را تغییر دهند. بدین شکل، آن ها را برای بازسازی خود ترغیب کنند. این سلول ها همچنین می توانند به بافت های آسیب دیده رفته و در آنجا شروع به تکثیر کنند. بدین ترتیب، سلول های سالم، جایگزین سلول های آسیب دیده می شوند.