تا به حال درد فکي را تجربه کرده‌اید که فقط در یک طرف فک و صورت‌تان رخ داده است؟ اگر جواب‌تان مثبت است، شما احتمالا به اختلال مفصل گیجگاهی فکی یا TMJ دچار هستيد. اختلال مفصل گیجگاهی فکی(TMJ)، بیماری ناشی از مشکلات مفصل فک و عضلات آن است.
اگرچه علت اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) هنوز مشخص نیست، اما عوامل مختلفی نظير استرس، ژنتیک و آسیب در ایجاد آن نقش دارد. علائم اختلال مفصل گیجگاهی فکی شامل درد در ناحیه فک، سردرد، گردن درد، صداهای کلیک یا صدا در هنگام باز کردن دهان است. در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) شناسايي نشده است، اما درمانهایی براي بهبود وضعیت و كمك به تسکین علائم آن وجود دارد. اگر علائم اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) را دارید، حتماً با متخصص فک و صورت در مورد گزینه‌های درمانی احتمالی آن مشورت کنید.
اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) چيست؟
مفصل گیجگاهی فکی مفصلی است که فک پایین را به جمجمه يا استخوان تمپورال متصل می‌نمايد. این مفصل اجازه میدهد تا فک به بالا و پایین، پهلو به پهلو، جلو و عقب حرکت نمايد. اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) باعث درد در صورت، گردن و شانه‌ها و مشکل در باز و بسته کردن دهان میشود. شایع‌ترین علل اختلال گیجگاهی فکی (TMJ)، دندان قروچه (براکسیسم)، آرتریت و آسیب‌های تروماتیک است. علل دیگر اين عارضه عفونت، تومور یا نقص مادرزادی می‌باشد.
آیا درد مفصل گیجگاهی فکی (TMJ ) در یک طرف فک و صورت رخ میدهد؟
درد فک در یک سمت صورت یکی از رايج‌ترین علائم دررفتگی مفصل گیجگاهی فکی است. اين مفصل در انتهای فک، درست در جلوی گوش واقع شده است. مفصل گیجگاهی فکی به شكل گوی و کاسه شبیه به مفصل ران است. وقتی دهان‌تان را باز میکنید، گلوله از سوکت فك خارج میشود. هنگامی که دهان‌تان را میبندید، توپ به شکاف خودش باز می‌گردد.
مفصل گیجگاهی فکی توسط شبکه‌ای از عضلات، رباط ها و دیسک غضروفی در جای خودش باقی میماند.
درد مفصل گیجگاهی فکی (TMJ ) می‌تواند در یک طرف یا هر دو سمت صورت رخ دهد. اين اتفاق بستگی به محل درد دارد. اگر درد در یک طرف فک موضعی باشد، احتمالاً مشکل از آن سمت صورت منشا گرفته است. اما اگر درد به دو طرف صورت کشیده شود، احتمال اینکه مشکل در یک سمت خاص باشد کمتر است.
تروما یکی از دلایل اصلی فشار نابرابر در مفاصل فک صورت است. ممكن است در تروما یک طرف فک ضربه و آسيب ببيند، در نتيجه به یکی از مفاصل فک آسیب جدی وارد شود. اما اين احتمال هم وجود دارد كه مفصل آسيب ديده باعث درد نمیشود. همچنین این احتمال وجود دارد که اگر یکی از مفصل‌ها آسیب ببیند، خطر آسیب رسیدن به آن، منجر به عادت فشار به مفصل دیگر فک شود. فشار مداوم روی مفصل سالم باعث آسیب و صدمه به آن میشود.
علت درد مفصل گیجگاهی فکی (TMJ ) در یک طرف صورت چيست؟
چندین علت احتمالی برای درد فک در یک سمت صورت وجود دارد. درد یک طرف صورت می‌تواند ناشی از مشکلات عصبی، آسیب یا ناهنجاری‌های عروق خونی، مشکل دندانی مانند آبسه یا پوسیدگی دندان باشد.
درد مفصل گیجگاهی فکی (TMJ ) توسط عوامل مختلفی ایجاد شود كه شامل:
- نا همترازي مفصل فک معمولاً به خاطر دندان قروچه
- دندان قروچه
- آرتروز در مفصل فک
- آسيب يا صدمه به فك
- استرس یا اضطراب
اغلب تشخیص علت دقیق اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) دشوار است. درد ممکن است ناشی از عوامل مختلفی از جمله وراثت، آرتریت یا آسیب فكي باشد. برخی از افراد مبتلا به درد فک دندانهای خودشان را به هم فشار می‌دهند یا دندان قروچه دارند. در حالی که در بسیاری افراد كه دندانهای خودشان را به هم فشار می‌آورند، درد مفصل گیجگاهی فکی مشاهده نشده است.
درد و ناراحتی مرتبط با مفصل گیجگاهی فکی معمولا گذرا و موقتي است. اين درد می‌تواند از طریق خود مراقبتی یا درمانهای غیر جراحی کاهش یابد. جراحی معمولاً به عنوان آخرین راه حل پس از شکست روشهای محافظه کارانه استفاده میشود. روشهای جراحی برای برخی از افراد مبتلا به اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) می تواند مفید باشد.
درد یک طرفه فک معمولا جدی نیست. با این وجود، اگر این ناراحتی با علائم دیگری همراه باشد و درد ادامه داشته باشد، بایستی به دندانپزشک‌تان مراجعه کنید.
چگونه بفهميم که درد ناشی از اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) است؟
اولین قدم این است که مشخص کنید آیا درد شما واقعاً از مفصل گیجگاهی فکی است یا نه. این کار را میتوان با بررسی حساسیت در ناحیه اطراف مفصل فك مشخص كرد. سعی کنید فک‌تان را در جهات مختلف حرکت دهید تا ببینید آیا حرکت به سمت مختلف موجب درد ناگهانی میشود یا خیر. اگر هنگام باز كردن كامل دهان، جویدن، صحبت کردن یا خمیازه كردن، فك‌تان درد میکند، احتمالاً شما دچار اختلال مفصل گیجگاهی فکی هستید.
در حالی که علائم اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) نظير قفل کردن و ترکیدن، درد فک و صدای زنگ در گوش یک طرف صورت مشاهده میشود، اما بعید است که اين علائم منحصرا مربوط به آن مفصل باشند. از آنجایی که این دو مفصل فك برای کار با هم طراحی شده‌اند، مکانیسم عملکردي آن در نهايت اختلال را به مفصل دوم انتقال میدهد. مشکلات اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) علائم و نشانه‌های زیر را ایجاد میکند:
- حساسیت یا درد در فک
- درد در یک یا هر دو مفصل گیجگاهی فکی
- احساس سوزش در گوش و اطراف آن
- مشکل در جویدن یا درد هنگام جویدن
- ناراحتی دردناک در صورت
- انسداد مفاصل، باز کردن یا بستن لب‌ها را دشوار میکند.
درمان اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) يك طرفه
اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) يك طرفه را میتوان به روشهای مختلفي درمان كرد. یک روش درماني استفاده از آتل یا محافظ دهان برای نگه داشتن فک در موقعیت صحیح آن است. استفاده از آتل یا محافظ دهان به کاهش درد و تنش در فک کمک میکند. همچنین عضلات اطراف فک و گردن را میتوان ماساژ داد تا به کاهش تنش کمک کند. علاوه بر این، از کمپرس یخ یا گرما میتوان برای کمک به تسکین هرگونه التهاب یا درد استفاده كرد. اگر اين درمانها موثر نباشند، میتوان به دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی مراجعه كرد تا در اصلاح تراز فک به شما کمک کند.
اگر درد مداوم صورت یا حساسیت فک را تجربه میکنید یا قادر به باز یا بسته کردن کامل فک‌تان نیستید، به پزشک مراجعه کنید. علل و راه حل‌های احتمالی مشکل را میتوان با متخصص اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) در میان گذاشت.
با متخصص اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) مشورت كنيد تا در مورد اين عارضه بيشتر آشنا شويد
اگر از علائم اختلال مفصل گیجگاهی فکی رنج می‌برید، متخصصان اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) می‌توانند به شما کمک مي‌کنند تا از قفل شدن فک و سایر علائم دردناک آن خلاص شوید.
دکتر امان اله قاسم زاده متخصص جراحی دهان، فک و صورت، مهارت و تجربه بالایی در درمان TMJ و کمک به این گونه مراجعین و درمان جوها دارد .
